Przedawnienie roszczenia o wyrównanie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop emerytowanym policjantom.
Tekst jest kontynuacją publikacji odnoszącej się do aktualności uprawnień do ubiegania się o wyrównanie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop przez emerytowanych policjantów nawet w sytuacji wprowadzenia nowelizujących przepisów, które zapewne w intencji legislatorów uprawnienie te powinny znacznie ograniczyć, czy wręcz je wyeliminować z obrotu prawnego.
Widać jednak po ilości składanych odwołań od decyzji organów I instancji, a także skarg na decyzje organów II instancji, że samo wprowadzenie nowych treści w przepisach ustawy o Policji (dot. ustawy o szczególnych rozwiązaniach dotyczących wsparcia służb mundurowych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, o zmianie ustawy o Służbie Więziennej oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2020, poz. 1610) nie wystarczyło do pozbycia się wywołanego wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 października 2018 r. (sygn. akt K 7/15) problemu w wyrównaniem wypłaconego na przestrzeni wielu lat ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Zmiana przepisów jednak nie pomogła w zahamowaniu lawiny składanych przez emerytów wniosków o ponowne przeliczenie ekwiwalentu.
Organy orzekające szukają różnych sposobów przeciwdziałania im. Na liście argumentów używanych dla odmowy rozpatrzenia wniosków znajduje się oczywiście ten odnoszący się do najświeższych regulacji pozbawiających w gruncie rzeczy tego praw znacznej części z emerytów, tu oczywiście można mieć poważne wątpliwości czy słusznie ? O tym zapewne w końcowym efekcie zadecyduje sąd administracyjny, ale zdarza się także podnoszenie jako argumentu przedawnienia dochodzonego wyrównania.
Zdarza się bowiem, że organy orzekające w I instancji powołują się w takich przypadkach na przepis ustawy o Policji wskazujący na trzyletni okres przedawnienia dla roszczeń tytułu prawa do uposażenia i innych świadczeń oraz należności pieniężnych (art. 107 ust. 1). Tego typu argumentacja nie może być jednak skuteczna w sprawach, które pojawiły się w wyniku orzeczenia wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 października 2018 r. (sygn. akt K 7/15). Wbrew twierdzeniom organów rozstrzygających wnioski emerytowanych policjantów o wyrównanie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop uprawnienie to zrodziło się dopiero w wyniku pojawienia się publikacji wyroku TK w dzienniku ustaw z 2018 r., poz. 2101, co nastąpiło w dniu 6.11.2018 r. Z datą publikacji orzeczenia powstało prawo do domagania się uzupełnienia wypłaconego uprzednio, z chwila przejścia na emeryturę, ekwiwalentu do wysokości odpowiadającej konstytucyjnym regulacjom. Twierdzenie, że roszczenie o wyrównanie ekwiwalentu się przedawniło z powodu okresu czasu jaki upłynął od momentu wypłaty ekwiwalentu jest nie do przyjęcia. Nie można bowiem mówić o przedawnieniu, w sytuacji gdy uprawnienie i wynikające z niego roszczenie do czasu orzeczenia TK nie istniało. Z tego względu o ewentualnym przedawnieniu można by było mówić jedynie w odniesieniu i w kontekście daty publikacji wyroku TK. To mógłby być ewentualnie wskazywany moment, od którego można by było go liczyć.
Taki pogląd wyrażany jest w pojawiających się orzeczeniach sądów administracyjnych.
Jak stwierdza się m.in. w Wyroku WSA w Gdańsku z dnia 12 września 2019 r., III SA/Gd 464/19: W okolicznościach niniejszej sprawy nie może być także skutecznie podnoszony argument przedawnienia prawa do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Dopiero wejście w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 października 2018 r. (sygn. akt K 7/15) zrodziło po stronie skarżącej uprawnienie do tego, by domagać się uzupełnienia wypłaconego już uprzednio ekwiwalentu do wysokości odpowiadającej konstytucyjnym regulacjom. Nie można przyjąć, że przedawniło się roszczenie, które dotychczas nie istniało.
W odnoszących się do poruszanej problematyki orzeczeniach sądów można natknąć się także na argumentację kwestionującą przyjmowany przez organy model postępowania przywołujący się na „przedawnienie” w wydawanych decyzjach. W takich przypadkach w ramach tych argumentów wskazuje się na normy konstytucyjne, a zwłaszcza te zawarte w art. 190 ust. 4, czy art. 8 ust. 1 Konstytucji. Regulacje tam zawarte odnoszą się po pierwsze do wzruszalności decyzji administracyjnych, a po drugie do nadrzędności norm konstytucyjnych. To z kolei, jak wskazuje się w judykaturze, … oznacza to, że nie można przez instytucję przedawnienia unicestwiać uprawnienia jednostki do przywrócenia stanu konstytucyjności po stwierdzeniu przez Trybunał Konstytucyjny niekonstytucyjności prawnej podstawy czynności materialno-technicznej wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop (Wyrok
WSA w Krakowie z dnia 5 sierpnia 2020 r., III SA/Kr 77/20).
Podobne zdanie co do zaistnienia „przedawnienia” w tego typu sprawach wyraził Naczelny Sąd Administracyjny. Wskazuje on między innymi na to, że wnioskujący o przeliczenie ekwiwalentu w sposób oczywisty przed wydaniem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego nie mieli możliwości wystąpienia z żądaniami uzupełniania ekwiwalentu albowiem art. 115a ustawy o Policji korzystał z domniemania zgodności z Konstytucją. Dopiero wejście w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 października 2018 r. (sygn. akt K 7/15) zrodziło po stronie byłych policjantów uprawnienie do tego, aby domagać się uzupełnienia wypłaconego już uprzednio ekwiwalentu do wysokości odpowiadającej konstytucyjnym regulacjom (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 lipca 2020 r., I OSK 2928/19).
W konsekwencji pojawia się logiczny wniosek, że nie mogło przedawnić się roszczenie, które dotychczas nie istniało.
Z tego powodu zdarzające się przypadki powoływania się w wydawanych decyzjach na przedawnienie prawa do wyrównania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop są chybione i nie powinny zasługiwać na uwzględnienie.
Piotr Fliegner
aplikant radcowski